Heren van de thee samenvatting
Andermans leven leven
In haar nieuwste roman, haar eerste sinds het in met de Bookerprijs bekroonde Possession, gaat A.S. Byatt in op de nauwe relatie tussen auteur en object van de biografie en komt tot de conclusie dat het voor een biograaf uiterst moeilijk en wellicht ook niet aangenaam is om de historische roman uit zijn werk te bannen. De biograaf is dan ook meer dan zomaar een roman; het lijkt wel een verslag van een heel persoonlijke zoektocht naar de grenzen van feit en fictie. Waar stopt de geschiedenis en waar begint het verhaal, zo lijkt A.S. Byatt zich af te vragen. Ongeveer tegelijk met de roman verscheen ook Byatts nieuwste essaybundel, On Histories and Stories. En zoals te verwachten zeggen twee boeken meer dan een.
In de meer dan tien jaar dat A.S. Byatt Engelse literatuur doceerde aan de Londense universiteit, zo leren we uit deze bundel, heeft ze vooral één zaak geleerd: het modieuze gekwaak van de postmoderne literatuurwetenschappers is in feite niet méér dan een luchtkasteel. Wat heb je aan al dat getheoretiseer dat vooral een politieke agenda verbergt en de literatuur voor vrij sinistere doeleinden wil gebruiken? Goede boeken, politiek correct of niet, daar draait het om. Ook Phineas Gilbert Nanson, hoofdpersoon uit De biograaf, komt tot dit besluit. A
Gender in biografieën
Onder het toeziend oog van vele voorname, bijna alleen maar mannelijke, professoren, stond de Senaatszaal van de Universiteit van Groningen half oktober een hele dag in het teken van ‘de biografie’ en de ‘biograaf’. Waar moet een goede biografie aan voldoen? Wat is eigenlijk een goede biografie? Wat is de rol van de biograaf? Is het belangrijk dat hij of zij een band heeft met zijn subject? Of is het subject van de biografie eigenlijk meer een object dat bestudeerd wordt. Al deze vragen, en meer, werden opgeroepen en voor zover mogelijk beantwoord op deze boeiende dag in Groningen. Een dag die werd georganiseerd door professor Mineke Bosch, hoogleraar eigentijdse geschiedenis in Groningen, en de werkgroep Biografie ter ere van de e verjaardag van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Hieronder een onvolledige en uiterst persoonlijke greep uit de vele lezingen en presentaties.
Tine Tammes
Enige jaren geleden heb ik voor het jaarboek voor vrouwengeschiedenis een kort artikel geschreven over Tine Tammes. De eerste vrouwelijke hoogleraar in Groningen, de tweede in ons land (na Johanna Westerdijk die volgend jaar jaar geleden als eerste benoemd werd in Utrecht) en de eerste hoogleraar Genetica in Nederland. Gelukkig eert de universiteit van Gro
Het verbeelde leven van Louis Couperus
Nog voor ik een bladzijde gelezen had, was ik al onder de indruk van de enorme omvang die Rémon van Gemeren zijn biografie Couperus. Een leven heeft meegegeven. Zoals vaak in biografieën begon ik alvast in het notenapparaat te bladeren, dat meteen sprankelende passages opleverde en veel goeds beloofde. Als lezer werd ik al op jonge leeftijd door Couperus de ‘grote literatuur’ in getrokken. In de zomer dat ik achttien werd gaf ik mij volledig aan zijn werk over. Overdag deed ik vakantiewerk, ’s avonds trok ik mij met Eline Vere terug in mijn kamer. Er openden zich nieuwe vensters waardoor de schrijver zich een weg naar mijn hart baande. Ik dweepte met personages als Frédérique van Erlevoort die mijn voorstellingsvermogen prikkelde‘met loshangende haren, zeer bleek onder een dunne laag poudre-de-riz’. Binnen een week vloeide Eline’s bewustzijn ‘als druppel na druppel, uit haar weg en zij sliep in den dood in’. Na Noodlot, Extaze en De boeken der kleine zielen volgden Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan en De stille kracht. Het waren vooral de Haagse en Indische romans waarin ik mij als lezer kon verliezen.
Om Couperus’ werk in een biografisch kader te plaatsen stond mij in Louis Couperus. Een schrijversleven van Albert
Advocaat
Jacob van Lennep wordt in geboren in Amsterdam. Zijn vader is de classicus David Jacob van Lennep. Van tot bezoekt Van Lennep de Latijnse school. Daarna gaat hij rechten studeren. In wordt hij benoemd tot rijksadvocaat. De advocatuur zou vrijwel zijn hele leven lang zijn belangrijkste broodwinning zijn, naast ontelbare nevenfuncties.
Bilderdijk
Tijdens zijn studie ontmoet Jacob van Lennep in Leiden de dichter Willem Bilderdijk. De conservatief en calvinist Bilderdijk is op dat moment misschien wel de belangrijkste auteur van Nederland. Hij heeft een hele schare volgelingen. Ook Van Lennep ondergaat de invloed van Bilderdijk. Van Lennep sluit in Leiden ook vriendschap met Bilderdijks bekendste navolger: Isaac da Costa. Later neemt Van Lennep wel wat afstand van Bilderdijks opvattingen. In wordt Van Lennep vrijmetselaar.
Wandeltocht met Van Hogendorp
Met een andere studievriend, de latere staatsman Dirk van Hogendorp, maakt Jacob van Lennep in het jaar een voetreis door Nederland om zijn land beter te leren kennen. Hij houdt er een dagboek van bij. In lopen Marita Mathijssen en Geert Mak dezelfde route voor een televisieprogramma.
Historische romans
Van Lennep bedrijft verschillende literaire genres, maar het bekendst wordt hij door zijn historische romans
Zonder ideologie
Dit is een doodgewone vraag, maar hij bereikt de hoofdpersoon als een verrassing. Dat is in het werk van Kooiman niet ongebruikelijk. Zijn hoofdpersonen weten op zulke rechtstreekse vragen over hun persoon niets te antwoorden. Maar in De vertellingen is deze ‘indolentie en gedachtenloosheid’ niet blijven steken in de vraag of er wel zo iets als ‘werkelijkheid’ bestaat; het is daarin tot een probleem geworden omdat het zijn climax bereikt in de confrontatie met het leven van Merkuur. Het antwoord dat na enige aarzeling wordt gegeven wil zowel een indruk geven van het karakter van de hoofdpersoon als een idee van wat zijn generatie met de Tweede Wereldoorlog als erfenis heeft meegekregen. Hoe vaag de ‘cultuurfilosofische’ verklaringen die Kooiman zijn hoofdpersoon laat geven ook zijn, ze hebben een suggestieve waarde: wij zijn de nakomelingen van een cultuur die zich zelf om zeep heeft geholpen, zegt hij. Onze ouders zijn de laatsten geweest die nog iets hebben opgevangen van een wereld ‘in kontinuïteit, van een bestaan waarin het wereldbeeld van christendom en humanisme gespiegeld kon worden’. Zijn generatie leeft in een wereld zonder een samenhangende ideologie en zal een werkelijkheid onder ogen moeten z