Wolff & deken een biografie

Een vrije geest - Het uitzonderlijke leven van Betje Wolff door Marita Mathijsen

Betje Wolff () is tegenwoordig vooral nog bekend als helft van het schrijversduo dat zij jarenlang met Aagje Deken vormde. Maar voordat zij Deken leerde kennen, had Wolff al naam gemaakt als schrijfster. Met haar scherpe pen riep zij felle controverses op. In deze prachtige, aangrijpende nieuwe biografie laat Marita Mathijsen zien hoe vooruitstrevend Betje Wolff was, als schrijfster, maar ook als eigenzinnige vrouw die het opnam tegen de heersende, conservatieve moraal.

Wolffs leven, zo laat Mathijsen zien, was ongekend opwindend en haar schrijverschap is meesterlijk. Geen vrouw wist ooit zo spottend over het orthodoxe geloof te schrijven. Ze nam ferm stelling tegen de onderdrukking van vrouwen, tegen de slavernij, tegen dierenmishandeling, vóór het natuurlijke, vóór democratisch bestuur. Dat maakt haar uniek, niet alleen toen, maar ook nu nog.

Als dichter en romanschrijver wist zij, deels samen met Deken, bovendien de Nederlandse literatuur te vernieuwen. In de tussentijd werd zij geplaagd door ziektes, persoonlijke aanvallen en politieke omwentelingen – op haar vijftigste moest ze met Aagje naar Frankrijk vluchten. Mathijs



Dienstverlening

Uitgebreide beschrijving

Permalink:
Titel:
Wolff & Deken : een biografie / P.J. Buijnsters.
ISBN:
Auteur (persoon):
Buijnsters, Petrus Jacobus Adrianus Maria (Piet) viaf
Uitgever:
Leiden : Nijhoff,
Beschrijving:
p. : ill. ; 24 cm.
Bibliographie:
Includes bibliographical references and indexes.
Onderwerp:
Wolff, Elizabeth Bekker, lcsh
Deken, Agatha, lcsh
Authors, Dutch Biography (source)lcsh
Permalink:
MLA:
Buijnsters, Petrus Jacobus Adrianus Maria (Piet). Wolff & Deken : Een Biografie. Leiden: Nijhoff,
APA:
Buijnsters, P. Jacobus Adrianus Maria (Piet). (). Wolff & Deken : een biografie. Leiden: Nijhoff.
Chicago:
Buijnsters, Petrus Jacobus Adrianus Maria (Piet) Wolff & Deken: Een Biografie. Leiden: Nijhoff,
RIS:
TY - BOOK UR - ID - rug LA - dut TI - Wolff & Deken : een biografie PY - SN - PB - Leiden : Nijhoff AU - Buijnsters, Petrus Jacobus Adrianus Maria (Piet) (viaf) ER - Download RIS bestand
Permalink:
cam a a
  
  BE-GnUNI
  
  s ne a ||b | |cdut||
a
a
a(DLC)
aBE-GnUNI
ae-ne
aPTZ5bB8
1aBuijnsters, Petrus Jacobus Adrianus Maria (Piet)0(viaf)
1aWolff & Deken :been biogr

Verlichting onbedoeld tot huiskamerformaat worden gereduceerd.

Diezelfde drang om alle scherpe kantjes weg te werken heeft ook lang een sluier geworpen over Betje Wolffs erotische geaardheid. Evenmin hebben vroegere biografen oog gehad voor het Patriottisch radicalisme van Wolff en Deken, dat zij eenvoudig als gebrek aan politiek inzicht meenden te moeten bestempelen.

 

Deze nieuwe biografie zal ongetwijfeld weer andere mankementen vertonen. Nog altijd hangt er een waas van mysterie om enkele sleutelfiguren uit het leven van Wolff en Deken, met name om hun Franse metgezellin Caroline Victoire Ravanel.

Toen ik tijdens mijn studententijd helemaal in de ban raakte van de achttiende eeuw, dacht ik dat Wolff en Deken een bekeken zaak was.

Nu, vijfentwintig jaar later, durf ik zeggen dat wij nog pas aan het begin staan van een revaluatie, die haar bekroning moet vinden in een uitgave van Wolff en Dekens fascinerende brieven.

 

De drijfjacht naar Wolff en Dekeniana voerde langs vele bibliotheken, archieven en particuliere collecties. Ik dank daaraan de kennismaking met allerlei boeiende personen, die mij bijna steeds welwillend voorthielpen. Hen allemaal te noemen is onmogelijk.

Mijn bijzondere dank echter geldt de heer Ch.H.J. Peters, gemeentearchivaris van Vlissin

Betje Wolff en Aagje Deken

Elizabeth Dekker wordt in in Vlissingen geboren. Ze verliest haar moeder op dertienjarige leeftijd. Al heel vroeg begint ze met schrijven. In diverse geschriften hekelt ze het orthodoxe geloof van haar Vlissingse omgeving en toont ze zich een aanhanger van de Verlichting. Als zij op zeventienjarige leeftijd wordt ‘geschaakt’ door een vaandrig met wie ze echter onmogelijk kan trouwen, komt ze in een maatschappelijk isolement terecht. Ze wordt eruit gered door Adriaan Wolff, een oudere dominee die met haar een verstandshuwelijk sluit en haar meeneemt naar de Beemster.

In de Beemster is Betje Wolff eenzaam, maar schrijft ze veel. Ze ondervindt veel kritiek met haar felle geschriften tegen de regenten en de in haar ogen ouderwetse kerk. Eén van haar criticasters is Agatha Deken. Zij is in geboren in Amstelveen, maar groeit op als wees in Amsterdam. Ook zij begint al vroeg met schrijven. Ze is ontstemd over de felle spot van Betje Wolff en schrijft haar een kritische brief. Er ontstaat een drukke correspondentie, waaruit blijkt dat Wolff en Deken qua mentaliteit helemaal niet zo veel van elkaar verschillen.

Lommerlust

De vriendschap tussen beide vrouwen groeit en wordt steeds inniger. Als Adriaan Wolff in overlijdt, besluiten Wolff en Deken bij el

Betje Wolff en Aagje Deken schreven samen boeken. Ze hadden totaal verschillende karakters, maar hun blik op de wereld was ongeveer dezelfde: kritisch en als het moest sarcastisch. En nog belangrijker: ze hadden beiden groot literair talent. Ze waren genadeloze waarnemers, en beschikten over een puntige, trefzekere schrijfstijl. In een aantal meerdelige, succesvolle briefromans beschreven ze het Nederland van eind achttiende eeuw en portretteerden ze de Nederlandse burgerij. Wie wat schreef, valt niet meer te achterhalen, maar dat ze niet zonder elkaar konden, lijkt vast te staan. Nadat Betje Wolff op 5 november was overleden, stierf negen dagen later ook Aagje Deken.

Jonge jaren van Wolff en Deken

Wolff was de jongste dochter van een koopman en groeide op in Vlissingen. In liet zij zichzelf schaken door een jonge vaandrig die haar achterliet met een gebroken hart. Als reactie trouwde Betje op haar eenentwintigste met de dertig jaar oudere dominee Adriaan Wolff. Met hem woonde ze jarenlang op een pastorie in de Beemster. Toen de dominee in stierf had Wolff enkele dichtbundels op haar naam staan en veel satirische gedichten en pamfletten, waarin ze ten strijde trok tegen streng gelovigen. Daardoor was ze bekend, maar niet bij iedereen geliefd.

Aagje Deken was vanaf haar vier