Hilberdink polak biografie
Recensie: Koen Hilberdink &#; J.B.W.P. Het leven van Johan Polak
Een fijnbesnaarde biblioseksueel
Johan Polak ( – ) was een markant persoon. Naar eigen zeggen met een meervoudige paradijsvloek belast: jood, homoseksueel, foeilelijk en daarnaast ook nog eens zeer vermogend. Zijn overlevingsmechanisme: het creëren van een façade, van een zorgvuldig georkestreerd imago. Polak speelde met verve de classicus, de wat ouwelijke gentleman, de decadentie van eind negentiende en begin twintigste eeuw verheerlijkend. Een man van stand, met een hypochondrische insteek, een fijnbesnaarde biblioseksueel.
Een man die de joodse zelfhaat cultiveerde – waarom heb ik de Shoah wel overleefd? – die zijn heden alleen met zwaarmoedigheid, met angst tegemoet kon treden. Wetenschapper Koen Hilberdink () had als eerste en enige toegang tot het omvangrijke archief van Polak en heeft in J.B.W.P Het leven van Johan Polak mede daardoor de getormenteerde binnenwereld van de mens achter het personage duidelijk aan het licht kunnen brengen.
Net zoals bij de biografieën van de uitgevers Rob van Gennep en Geert van Oorschot wordt naarmate het beschreven leven vordert, een goed beeld geschetst van de culturele en maatschappelijke ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog. Het zorgt voor een aangename
‘Ik ben joods, ik ben homoseksueel, zo lelijk als een paard, en ik ben miljonair.’ Onder deze meervoudige vloek ging Johan Polak ( – ) een leven lang gebukt. Kernachtiger kun je volgens mij het leven van Polak ook niet samenvatten. In de onlangs verschenen biografie J.B.W.P. Het leven van Johan Polak beschrijft Koen Hilberdink diens gecompliceerde leven, waarin dit zelfbeeld telkens terugkeert. Ook laat deze uitspraak van Polak zijn humor zien – maar het is een vorm van humor waar een enorme tragiek achter schuilgaat.
Het probleem van Johan Polak, vertelde vriend Frits Bolkestein aan de biograaf, is dat hij veel te rijk was. Het geld zal niet het beste in hem naar boven gebracht hebben, maar tegelijk is het ook zijn redding geweest. Het kapitaal kwam via zijn moeders kant, van de succesvolle essencefabriek Polak & Schwartz. Door hun vermogen én hun connecties via het bedrijf heeft de familie de oorlog overleefd. Met zijn moeder ondergedoken kwam de jonge Johan de oorlog door, maar het was een traumatische ervaring die hem zou tekenen.
Al op jonge leeftijd kwam hij al wat ouwelijk over; een rol die hij verder zou cultiveren, net als zijn rol van culturele fijnproever. Via Geert van Oorschot kwam hij in aanraking met het vak van uitgever. Via Van Oorschot kwam hij in aan
De tragiek van een gecultiveerd leven. Johan Polak: uitgever en bibliomaan
Kort na Geke van der Wals biografie over uitgever en boekhandelaar Rob van Gennep heeft wetenschapper Koen Hilberdink er het levensverhaal van diens evenknie naast gezet: Johan Polak. Beide namen zijn, samen met die van de boekhandel aan het Spui, vereeuwigd in Athenaeum &#; Polak & Van Gennep. In J.B.W.P. Het leven van Johan Polak zien we dezelfde ontwikkelingen in uitgeversland als in de biografieën over Van Gennep en Geert van Oorschot, maar weer vanuit een heel ander perspectief.
Johan Polak was een volkomen andere persoon dan zijn zakenpartner Rob van Gennep. Hij was belast met wat hij zelf een meervoudige paradijsvloek noemde: ‘Ik ben joods, ik ben rijk en zo lelijk als een paard.’ Dat hij daarbij ook homoseksueel was, met een liefde voor decadent gedrag, was voor de buitenwereld wel duidelijk. Hij zette zich niet voor niets in voor het COC. Ook zijn joodse zelfhaat en zwaarmoedigheid werd nadrukkelijk uitgevent. Dat hij er een bijzondere seksuele voorkeuren op na hield was maar in zeer beperkte kring bekend, al hebben veel heteroseksuele, blonde mannen iets van Polaks avances aan den lijve ondervonden, waaronder Antoine Bodar en Jan Siebelink met wie hij de fascinatie voor het decadente l
Geboortedatum
Geboorteplaats
Groningen
Non-fictieschrijver
Genre
Autobiografie - Biografie - Dagboek
Thema's
Geschiedenis - Kunst - Psychologie - Seksualiteit - Vriendschap - Wetenschap
Activiteiten
deelname gesprek/discussie - Interview (als interviewer) - Jurylidmaatschap - Lezing - Workshop/masterclass
Leeftijdsgroepen
Volwassenen
Koen Hilberdink is biograaf. Hij beschreef de levens van de dichter-essayist Paul Rodenko, de dichter Hans Lodeizen en uitgever Johan Polak. Voor de laatste biografie werd hij genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs, de Brusse Prijs en de Biografie Prijs. Op 21 maart verschijn zijn Strijd om de ziel, een biografie van de psychoanalyticus P.C. Kuiper. Hij geeft lezingen over de door hem beschreven levens, naar ook over de biografie als 'onmogelijk' genre waarbij hij bijvoorbeeld ingaat op de dilemma's die een biograaf tijdens het werk tegenkomt. Daarnaast is Koen Hilberdink beschikbaar als interviewer en moderator.
Strijd om de ziel
, Van OorschotJ.B.W.P. Het leven van Johan Polak
, Van OorschotBiografie
Hans Lodeizen. Biografie
, Van OorschotBiografie
foto's
Ook in mijn nog te verschijnen biografie van Johan Polak () speelt seks een belangrijke rol. Johan Polak was een van de oprichters van uitgeverij Polak & Van Gennep en jarenlang eigenaar van de gerenommeerde Athenaeum-boekhandel op het Amsterdamse Spui. Als telg uit een schatrijke familie - zijn grootvader was de eigenaar van de essencefabriek Polak & Schwarz - zette hij een deel van het familiekapitaal in voor de uitgave van de grote werken uit de klassieke en moderne Europese letterkunde. Daarnaast publiceerde hij in dagbladen en tijdschriften essays over het Europese fin de siècle, de klassieke letterkunde, het boek als cultureel fenomeen, homofobie en het jodendom. Een aantal werd gebundeld in Bloei der decadence () en Het oude heden ().
Er is een mooi beeld te schetsen van Johan Polaks bijdrage aan het behoud van het Europees cultureel erfgoed en van de rol die literaire teksten hebben gespeeld bij de ontdekking van zijn seksuele gerichtheid. Tijdens een lezing vertelde hij bijvoorbeeld dat hij en ‘zijn medegevoelsgenoten’ in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog op zoek waren naar ‘menselijke modellen, liefst schrijvers, ter identificatie, om ons naar hen te richten’. Als homoseksueel leek je in die tijd helemaal alleen