Dwarsdenker betekenis
Erasmus
Dwarsdenker
Auteur: Sandra Langereis | Uitgever: Uitgeverij De Bezige Bij b.v.
Een buitengewoon indringend en ongekend compleet portret van Erasmus en de tijd waarin hij leefde
Erasmus is een van de grootste cultuurdragers van Nederland en België, en zelfs van heel Europa. Hij wordt beschouwd als sleutelfiguur voor de overgang van middeleeuwen naar moderne tijd. Zijn betekenis voor de literatuur- én wetenschapsgeschiedenis is immens. Erasmus’ duizenden brieven over gewetensdwang en persvrijheid hebben niets aan zeggingskracht ingeboet.
Het grootste deel van Erasmus’ leven en werk bleef tot nu toe onderbelicht. Langereis is de eerste biograaf die zijn levensverhaal recht doet door zijn briefwisseling op de voet te volgen en zijn complete literaire erfenis te beschrijven. Ze toont hem als de sprankelende auteur van de Lof der zotheid en als brutale bijbelwetenschapper die het net zo hevig aan de stok kreeg met pauselijke inquisiteurs als met Luther. Erasmus’ levensverhaal werpt licht op een opwindend tijdvak: de eeuw van felle humor en grof geweld, van religieus fanatisme en strijd voor intellectuele vrijheid. Deze rijke biografie maakt de actualiteit van geschiedenis invoelbaar.
Met Erasmus: dwarsden Een belangrijke naam in de geschiedenis van het humanisme is Desiderius Erasmus. In de verkiezing van Grootste Nederlander eindigde hij op de vijfde plek. Erasmus is dus nog niet vergeten. Of is het alleen de naam die we nog kennen? Deze korte biografie geeft een beschrijving van zijn leven en werken. Daarbij wordt het leven van Erasmus geplaatst in de tijd waarin hij leefde. De Erasmus die Sandra Langereis in haar biografie schetst, voelt prettig vertrouwd aan: een man met een grote geldingsdrang die optimaal gebruikmaakte van de technische ontwikkelingen van zijn tijd en zich door niemand liet bevelen. Maar zijn succes had ook een keerzijde. Een biograaf die een personage uit een wat verder verleden wenst te portretteren wacht een uitdagende klus. Mensen uit andere tijden leefden, naar de beroemde openingszin van L.P. Hartley’s roman The Go-Between, in een vreemd land. Zij deden de dingen anders dan wij en praatten, dachten en schreven in een idioom dat niet het onze is. Dat geldt a fortiori voor Erasmus (). Die kwam weliswaar uit Rotterdam, groeide op in de Nederlanden en keerde later nog regelmatig naar deze streken terug, maar schreef geen woord in het Nederlands. Sandra Langereis Erasmus was al bij leven beroemd. Voortdurend op zoek naar een nieuwe mecenas die hem van een inkomen wilde voorzien en naar een drukker-uitgever die aan zijn hoge verwachtingen kon voldoen, trok hij van stad tot stad door Europa. Erasmus’ oeuvre is omvangrijk, tot vandaag beroepen tal van bestuurders en opiniemakers zich op zijn werk, maar zijn d In meer dan pagina's creëert Langereis een rijk tijdsbeeld van de periode waarin Erasmus (ca. - ) leefde. Uiteraard staat hijzelf centraal. We volgen hem als kind in Gouda en als puber wanneer hij in Deventer zijn talenten ontdekt, ontwikkelt en verslingerd raakt aan de Klassieke wereld. We reizen met hem mee naar Leuven, naar Parijs, naar Oxford en Londen, waar hij doceert en bevriend raakt met Thomas More, maar tevergeefs hengelt naar een mooie aanstelling door koning Hendrik VIII. Regelmatig steken we met hem, te paard, de Alpen over naar Italie en Zwitserland. En we volgen, aan het einde van zijn leven, zijn worsteling met de radicale opvattingen van Luther die hij uiteindelijk trachtte te weerleggen om zo een dreigende kerkscheuring te voorkomen. Daarbij bespreekt Langereis ook de werken van Erasmus, niet alleen inhoudelijk, maar ook de totstandkoming, de herhaalde moeizame zoektochten naar betrouwbare uitgevers, de strijd tegen roofdrukken en de ontvangst van zijn boeken in de geleerde wereld van de vijftiende en zestiende eeuw. Erasmus was, zo blijkt uit het verhaal van Langereis, zijn leven lang op zoek naar erkenning als een van de grote schrijvers en denkers van zijn tijd. Pas aan het eind van zijn leven krijgt hij die erkenning. In Bazel bij het uitgevershuis Fro Wat vooraf ging Een nieuwe biografie van niemand minder dan Erasmus. Toen ik het bericht van publicatie las was mijn eerste gedachte niet bijster enthousiast, terwijl voor mij Erasmus vanaf mijn jonge jaren een zeer geliefde en vertrouwde Nederlander is, wat mij betreft de allergrootste. Mijn flauwe reactie had vast en zeker te maken met het feit dat er over hem al zoveel was geschreven – waarvan er een tiental werken in mijn boekenkast staan – en mijn spontane inval zei mij dat er vijf eeuwen na zijn leven, toch weinig of niets meer valt toe te voegen. Natuurlijk werd mijn nieuwsgierigheid weer wakker, zeker als het deze grote humanist betreft. De recensies logen er niet om en schrijfster en geschiedkundige Sandra Langereis werd alom geprezen vanwege haar doorgewinterde en gedetailleerd onderzoek. In diverse besprekingen werd zelfs beweerd dat de tot nu toe meest voortreffelijke en in vele talen toegankelijke biografie Erasmus (uit ) van een onzer grootste historici Johan Huizinga werd overtroffen. Toen het boek werd genomineerd voor de Libris Geschiedenisprijs hoopte ik op de bekroning – die er ook kwam &#; al was het alleen al om de persoon van Erasmus! Door de boekbesprekingen, maar vooral door het ui Erasmus
Desiderius Erasmus (ca. )
Erasmus is verbonden aan Rotterdam, toch heeft hij hier maar vier jaar gewoond. Na zijn vertrek is hij er nooit meer terug geweest. Het grootste deel van zijn jeugd brengt hij door in Gouda. Erasmus wordt geboren in de late middeleeuwen. Zijn geboortejaar is niet exact bekend. De verhalen lopen uiteen van tot Wel bekend is zijn geboorte op de vroege ochtend van 28 januari. Zijn vader Gerard is priester en zijn moeder heet waarschijnlijk Margaretha. Erasmus sterft kort na middernacht op 12 juni in Basel. In zijn leven experimenteerde Erasmus veel met zijn naam. Hij wordt geboren als Gerrit Gerritszoon. In neemt hij de naam ‘Desiderius Erasmus’ aan. Daarvoor gebruikt hij verschillende variaties hierop. In zijn naam gebruikt hij ook wel eens een verbastering van Rotterdam (Rotterdammus, Rotterdammensis) wat duidt op zijn afkomst. Erasmus lijdt een rondtrekk
Een tragische optimist. ‘Erasmus. Dwarsdenker’ van Sandra Langereis
© Geert Snoeijer Desiderius Erasmus, dwarsdenker en Europeaan in hart en nieren